Τι είναι τα προβλήματα ψυχικής υγείας; Γιατί υπάρχουν;

Παρακάτω θα βρείτε σε αλφαβητική σειρά, βασικούς όρους και έννοιες που σχετίζονται με συγκεκριμένες ψυχικές δυσκολίες και την Ψυχική Υγεία εν γένει.

Η ορολογία που παρουσιάζεται σ' αυτή την ενότητα χρησιμοποιείται για να περιγράψει τις ψυχικές δυσκολίες που κάποιος μπορεί να συναντήσει στη ζωή του ή έννοιες που σχετίζονται με τη θετική πλευρά της Ψυχικής Υγείας (π.χ. αυτοεκτίμηση). Κατά την άποψη μας, η ορολογία δεν επαρκεί για να περιγράψει τον άνθρωπο και τις εμπειρίες του συνολικά και δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται με τρόπο περιοριστικό και απλουστευτικό: Ο άνθρωπος είναι και πάντα θα είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια ετικέτα.

Υπάρχουν πολλά εγχειρίδια τα οποία μπορείτε να συμβουλευτείτε για αναλυτικές πληροφορίες στο κάθε θέμα, καθώς η Ψυχική Υγεία έχει βασιστεί έως τώρα πάνω στη διάγνωση. Σε αυτή την σελίδα, σας παρουσιάζουμε με τρόπο κατανοητό και απλό βασικές έννοιες Ψυχικής Υγείας, με σκοπό η ανάγνωσή τους να σας παρακινεί σε μια βαθύτερη αναζήτηση, με κριτική ματιά σε όσα μέχρι τώρα έχετε μάθει.

Κατά την άποψη μας είναι παράτολμο και μη βοηθητικό να συνδέσουμε στη συνείδηση του αναγνώστη μια ψυχική δυσκολία με συγκεκριμένες συμπεριφορές και συμπτώματα, όταν δεν υπάρχει δυνατότητα διευκρινήσεων από πλευράς του. Από την άλλη μεριά, ο αναγνώστης οφείλει να μην επαναπαύεται σε πληροφορίες χωρίς να έχει μια ολοκληρωμένη εικόνα για την Ψυχική Υγεία.

Τα προβλήματα Ψυχικής Υγείας συνίστανται στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο άνθρωπος κατά τη διάρκεια της ζωής του, οι οποίες προκαλούν συμπεριφορές που δεν είναι λειτουργικές για τον ίδιο ή για τους άλλους. Αν αυτό ακούγεται κάπως αφηρημένο, τέτοιες είναι οι συνθήκες της ανθρώπινης ζωής! Κάθε άλλη προσέγγιση που συνδέει με απόλυτο τρόπο τις συμπεριφορές ενός ανθρώπου που αντιμετωπίζει ψυχική δυσκολία με συμπτώματα συγκεκριμένων διαταραχών θεωρούμε πώς είναι άγονη και μη βοηθητική.

Η Ψυχιατρική και η Ψυχολογία ως επιστήμες, στην προσπάθεια τους να αποκωδικοποιήσουν τον άνθρωπο, την συμπεριφορά του και τις λειτουργίες του, δημιούργησαν την ορολογία της Ψυχικής Υγείας, η οποία αποτελεί πλέον κατά κάποιο τρόπο σταθερό πλαίσιο αναφοράς. Κατάθλιψη, μανιοκατάθλιψη, σχιζοφρένεια, φοβία, υστερία είναι λίγοι μόνο από τους όρους με τους οποίους όλοι έχουμε εξοικειωθεί τα τελευταία χρόνια, θέλοντας να δώσουμε κι εμείς σε κάθε συμπεριφορά ή σε κάθε άνθρωπο την κατάλληλη διάγνωση.

Στην πραγματικότητα, τα προβλήματα Ψυχικής Υγείας δεν φέρουν μια ταμπέλα, μια διάγνωση, αλλά αποτελούν για τον επαγγελματία της Ψυχικής Υγείας μια μεγάλη πρόκληση:
• να γνωρίσει τον άνθρωπο που υποφέρει πίσω και πέρα από τις συμπεριφορές του,
• να κατανοήσει το πλαίσιο μέσα στο οποίο βρίσκεται και λειτουργεί (εργασιακό/οικογενειακό/κοινωνικό περιβάλλον), 
• να λάβει υπόψη τις ανάγκες, επιθυμίες, προσδοκίες, εμπειρίες του ενδιαφερόμενου ώστε μαζί του/της να δημιουργήσουν το ασφαλές πλαίσιο που θα τον/την κάνουν λειτουργικό/ή, στη ζωή που επιλέγει εκείνος ή εκείνη.

Συνεπώς, η ενημέρωση από τους επαγγελματίες Ψυχικής Υγείας για την διάγνωση του "ψυχικά πάσχοντα" δεν προσφέρει στην ουσία τίποτα άλλο πέρα από το να ονοματίσει μια σειρά συμπεριφορών. Υπάρχει πάντα ο κίνδυνος, ακριβώς επειδή όλες οι συμπεριφορές μπορεί να αναγνωριστούν σε κάθε άνθρωπο σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, κάποιος να ταυτιστεί με όλες μέσα στην αγωνία του να δώσει όνομα σε αυτό που βιώνει.

Το σημαντικότερο είναι να κατανοούμε ότι:
• Καμία διάγνωση δεν αναφέρεται σε μία ασθένεια, καθώς, κατά την γνώμη μας, δεν υφίσταται η έννοια της ασθένειας στην Ψυχική Υγεία. Ο ψυχικά πάσχων είναι άνθρωπος που υποφέρει αλλά όχι ένα άρρωστο άτομο από ιατρική άποψη.
• Καμία διάγνωση δεν συνδέεται νομοτελειακά με φαρμακευτική αγωγή. Η σύνδεση αυτή είναι αυθαίρετη όσο και αν και την συναντάμε συχνά από ειδικούς και μη.
• Καμία φαρμακευτική αγωγή δεν αρκεί για να αντιμετωπίσει συνολικά ή αποτελεσματικά τα προβλήματα ζωής και τον ψυχικό πόνο.
• Ο επαγγελματίας Ψυχικής Υγείας όταν ενδιαφέρεται για τη θεραπευτική διαδικασία, χρειάζεται να εστιάσει πέρα από την διάγνωση.