Φοβία είναι μια έντονη ακραία αντίδραση φόβου, απέναντι σε μια κατάσταση η οποία όμως δεν είναι πραγματικά απειλητική για το άτομο.
Η φοβία μπορεί να προήλθε από παλαιότερο τραύμα ή αρνητική εμπειρία και το άτομο αισθάνεται πέρα από κάθε λογική ότι κινδυνεύει όταν έρχεται σε επαφή με το αντικείμενο της φοβίας του. Ενώ δηλαδή ο φόβος είναι εκεί για να μας προστατεύσει, να μας θέσει σε επιφυλακή για μάχη ή για φυγή απέναντι σε ένα πραγματικό κίνδυνο, η φοβία είναι ο έντονος φόβος απέναντι σε μια συνθήκη που δεν μας απειλεί πραγματικά ή τουλάχιστον σε αυτό το βαθμό.
Το να φοβάται κάποιος το αεροπλάνο, σε βαθμό που να αρνείται να ταξιδέψει με αυτό μπορεί να είναι γενικά αποδεκτό, εκτός και αν η δουλειά του ή οι συνθήκες της ζωής του επιβάλλουν συχνές μετακινήσεις. Γενικά, δηλαδή ένας πρώτος τρόπος αντιμετώπισης της φοβίας μπορεί να είναι η αποφυγή του αντικειμένου της, αλλά τις περισσότερες φορές καλό είναι να τις αντιμετωπίζουμε για να τις ξεπερνάμε, καθώς οι φοβίες μας περιορίζουν σημαντικά.
Σαφής αιτία για την πρόκληση των φοβιών δεν υπάρχει, για τον καθένα οι λόγοι είναι διαφορετικοί. Σε γενικές γραμμές, αν ο γονιός επιδείξει φόβο απέναντι σε κάτι, είναι πολύ πιθανό και τα παιδιά να υιοθετήσουν τη φοβική αυτή αντίδραση. Σε κάθε περίπτωση, το αν ένας άνθρωπος παρουσιάσει φοβική αντίδραση η όχι εξαρτάται κατά κύριο λόγο από το ίδιο το άτομο, την ιδιοσυγκρασία, το βίωμα και τις σκέψεις του.
Αν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε τις φοβίες μας μπορούμε να ακολουθήσουμε τα εξής βήματα:
1. Κατ’ αρχήν να τις αναγνωρίσουμε. Όταν νιώθουμε φοβία απέναντι σε μια κατάσταση και αρνούμαστε να το αποδεχτούμε τότε παρά τα όσα νομίζουμε η φοβία δεν περιορίζεται αλλά μεγαλώνει. Από την άλλη, με δεδομένο ότι οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν περάσει από αντίστοιχες καταστάσεις με μας τουλάχιστον μια φορά στην ζωή τους, δεν αποτελεί ντροπή η αποδοχή μιας φοβίας.
2. Καλό είναι να ξεκινήσουμε να συζητάμε με τον εαυτό μας, ένα είδος εσωτερικού διαλόγου, θέλοντας να φτάσουμε στην ουσία της φοβίας μας. Αν καταλάβουμε καλύτερα τη φύση της φοβίας, τότε θα είναι πιο εύκολο να το αντιμετωπίσουμε. Τι είναι αυτό που φοβάμαι ότι θα συμβεί στην επαφή μου με το αντικείμενο της φοβίας μου; Ποιο είναι το χειρότερο σενάριο στην επαφή αυτή; Πόσο πραγματικά επικίνδυνο για μένα είναι αυτό;
3. Μπορούμε να δημιουργήσουμε για τον εαυτό μας διάφορα σενάρια αντιμετώπισης σε περίπτωση που βρεθούμε εμπρός στο αντικείμενο της φοβίας. Με όσo μεγαλύτερη λεπτομέρεια σχεδιάσουμε τα σενάρια διαφυγής, τόσο καλύτερα προετοιμασμένοι θα είμαστε τη στιγμή που θα βρεθούμε απέναντι στο αντικείμενο της φοβίας μας. Υλοποιώντας με επιτυχία ένα από αυτά, θα αποκτήσουμε τη δύναμη που χρειαζόμαστε και την πεποίθηση ότι τη φοβία μας μπορούμε πράγματι να την αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά.
4. Ασκήσεις χαλάρωσης: H χαλάρωση, η προσπάθεια του να παραμένω χαλαρός ακόμη και σε μια τέτοια στρεσογόνα κατάσταση αφαιρεί την απώλεια έλεγχου στη συμπεριφορά μας όταν ερχόμαστε σε επαφή με το αντικείμενο της φοβίας μας. Πέντε βαθιές και αργές ανάσες είναι συνήθως αρκετές για να κατευνάσουν τον πανικό κα την ανεξέλεγκτη τάση φυγής που μπορεί να νιώσουμε.
Υπάρχουν άνθρωποι που μπορεί να θελήσουν να ξεπεράσουν μια φοβία αντιμετωπίζοντας την συνεχώς ώστε επιβιώνοντας από αυτήν να την κατανικήσουν, και άλλοι που προτιμούν να έρχονται σιγά-σιγά σε μεγαλύτερη επαφή με το αντικείμενο της φοβίας τους δίνοντας στον εαυτό τους χρόνο. Σε κάθε περίπτωση, η φοβία μάς περιορίζει και χρειάζεται να την αφήνουμε πίσω μας όσο προχωράμε και εξελισσόμαστε στη ζωή.
