Ο θυμός είναι ανθρώπινο συναίσθημα και εκφράζει μια έντονη συναισθηματική κατάσταση. Ο άνθρωπος που βιώνει θυμό αισθάνεται ότι με ένα τρόπο απειλείται, όχι τόσο σωματικά, όσο ηθικά.
Θυμό μπορεί να μας προκαλέσει η προσβολή της αυτοεκτίμησης, αξιοπρέπειάς μας, ή η αποτυχία μας να επιτύχουμε ένα στόχο, καθώς και μια συμπεριφορά που θεωρούμε άδικη απέναντι μας. Σωματικά, όταν θυμώνουμε, εκδηλώνουμε τα εξής συμπτώματα:
- αυξημένη πίεση
- έντονο χτύπο καρδιάς
- αύξηση αδρεναλίνης και νοραδρεναλίνης
- έντονη έκφραση προσώπου
- έντονο βλέμμα
- σφίξιμο μυών, όπως όταν προετοιμαζόμαστε για επίθεση (π.χ. σφιγμένες γροθιές)
Ο θυμός διαρκεί από λίγα λεπτά έως και πολλές ημέρες. Κάποιοι άνθρωποι εκφράζουν με λόγια τον θυμό τους, αναφέρουν δηλαδή στον άνθρωπο που τους προκάλεσε αυτό το συναίσθημα: «Θύμωσα γιατί μου είπες…». Κάποιοι άλλοι συγκρατούνται, αφήνουν το συναίσθημα ανέκφραστο από φόβο μήπως γίνουν αγενείς με τον κίνδυνο ο θυμός να «επιτεθεί» στον εαυτό τους.
Κοινωνικά, ο θυμός είναι από τα συναισθήματα που βρίσκει τη λιγότερη αποδοχή και οι άνθρωποι μαθαίνουμε ότι δεν είναι καλό να τον εκδηλώνουμε, καθώς υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να φανούμε αγενείς ή χάνοντας την ψυχραιμία μας να γίνουμε επιθετικοί. Είναι αλήθεια ότι υπάρχουν άνθρωποι που δυσκολεύονται να ελέγξουν το θυμό τους και τις αντιδράσεις τους, πληγώνοντας τους οικείους τους και φέρνοντας τον εαυτό τους σε δύσκολη θέση.
Σε κάθε περίπτωση όταν δεν εκφράζουμε το θυμό μας με κάποιο τρόπο ενδέχεται να βρεθούμε αντιμέτωποι με:
- υπέρταση
- παθητικοεπιθετική συμπεριφορά
- αισθήματα ενοχής και κατάθλιψης
- κυνικότητα
Αν και είναι καλό να εκδηλώνουμε το θυμό μας, το να εξοργιζόμαστε χωρίς όρια μπορεί να έχει τα αντίθετα από τα επιθυμητά αποτελέσματα:
- να χάσουμε τον έλεγχο της συμπεριφοράς μας
- να επιτεθούμε σωματικά βάζοντας σε κίνδυνο τον εαυτό μας και τους άλλους
- να ανεβάσουμε πίεση
- να νιώσουμε πνίξιμο σαν κάποιος να μας σφίγγει το λαιμό
Σε περίπτωση που αντιμετωπίζετε πρόβλημα στον έλεγχο του θυμού σας, μπορείτε να ακολουθήσετε τα εξής βήματα :
1. Να ανακτήσετε την ψυχραιμία σας με δέκα βαθιές, αργές αναπνοές. Σε κάθε περίπτωση, προκειμένου να αντιμετωπίσουμε το θυμό μας, είτε στιγμιαία είτε μακροπρόθεσμα, χρειάζεται να βρισκόμαστε σε σχετική ψυχραιμία. Οι αναπνοές μάς προσφέρουν ακριβώς αυτό.
2. Να εντοπίσετε την αιτία του θυμού ("γιατί θύμωσα;"). Όσο και αν νομίζουμε ότι η αιτία του θυμού βρίσκεται βαθύτερα μέσα μας, στην πραγματικότητα, τις περισσότερες φορές, η απάντηση είναι μπροστά στα μάτια μας. Θίχτηκε με κάποιο τρόπο η αξιοπρέπεια μας ή μας αδίκησαν. Είναι επίσης σύνηθες μέσα από ένα περιστατικό να εκφράσουμε το θυμό πολλών άλλων περιπτώσεων. Ίσως για αυτό το λόγο, οι άνθρωποι όταν οδηγούν θυμώνουν πάρα πολύ και πολύ εύκολα με άγνωστους ανθρώπους. Καλό είναι να εντοπίζουμε επακριβώς την αιτία του θυμού μας.
3. Να κάνουμε μια μικρή διαπραγμάτευση με τον εαυτό μας. Σε αυτή τη φάση, έχοντας δηλαδή ψυχραιμία και εντοπίσει την αιτία του θυμού, μπορούμε να κάνουμε μια εσωτερική συζήτησή, επιλέγοντας τον τρόπο που θα διαχειριστούμε τα συναισθήματα μας. Επιλέγουμε να ασχοληθούμε με το θέμα αυτό αργότερα ή εκφράζουμε με λόγια το συναίσθημα που μας προκάλεσε το συγκεκριμένο άτομο. Μπορεί να αποφασίσουμε ότι χρειαζόμαστε λίγο ακόμη χρόνο. Ίσως μέσα από την διαπραγμάτευση, εφόσον έχουμε αναγνωρίσει το συναίσθημα μας και την αιτία του, να μην χρειάζεται να κάνουμε κάτι άλλο.
Ο σκοπός των παραπάνω συμβουλών είναι να αναγνωρίσετε το θυμό και να εντοπίσετε αυτό που κάθε φορά τον προκαλεί. Με αυτό τον τρόπο, μακροπρόθεσμα αποφεύγετε δυσάρεστες για εσάς καταστάσεις, βελτιώνετε την επικοινωνία σας με τους άλλους και γίνεστε πιο ειλικρινής με τον εαυτό σας. Έτσι, μπορείτε να στοχεύσετε όχι στο να μην θυμώνετε ή να μην εκφράζετε το θυμό σας, αλλά στο να θυμώνετε για το σωστό λόγο, με το σωστό τρόπο, τη σωστή στιγμή.
Αν παρ’ όλα αυτά, βρίσκετε πολύ μεγάλη δυσκολία στο να διαχειρίζεστε το θυμό σας, καλό είναι να αναζητήσετε μια πρώτη υποστήριξη σε κάποια γραμμή βοήθειας (δεν υπάρχουν εξειδικευμένα κέντρα στην Ελλάδα).