Εάν αντιμετωπίζεις (εσύ ή κάποιος δικός σου άνθρωπος) ένα πρόβλημα ψυχικής υγείας, καλό είναι να γνωρίζεις κάποια πράγματα για τις Υπηρεσίες και Μονάδες Ψ.Υ. ώστε να επιλέξεις αυτή που θα καλύψει καλύτερα την ανάγκη σου.

Στην Ελλάδα, λειτουργεί ένα πλήθος υπηρεσιών Ψ.Υ. κάποιες από τις οποίες απευθύνονται σε συγκεκριμένες ομάδες ανθρώπων (άτομα που ήδη νοσηλεύονται σε ψυχιατρικές κλινικές), ενώ άλλες είναι ανοικτές σε οποιονδήποτε χρειάζεται καθοδήγηση, υποστήριξη ή συμβουλευτική για την αντιμετώπιση του προβλήματος του. Έχεις πάντα την επιλογή να απευθυνθείς σε κάποιον ιδιώτη, επαγγελματία Ψ.Υ., ή σε ιδιωτικό κέντρο συμβουλευτικής. Επίσης, υπάρχουν ιδιωτικοί φορείς εκπαίδευσης στην ψυχοθεραπεία, οι οποίοι στο πλαίσιο της εκπαίδευσης τους παρέχουν υπηρεσίες ψυχοθεραπείας δωρεάν ή με πολύ μικρό κόστος.

Στην παρούσα ενότητα, εμείς παρουσιάζουμε, χωρίς να προτείνουμε, δημόσιες υπηρεσίες και υπηρεσίες που παρέχονται χωρίς κόστος (δωρεάν) από μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς. Σε κάθε περίπτωση, καλό είναι να γνωρίζεις ότι έχεις την επιλογή να διαλέξεις την υπηρεσία, τον επαγγελματία και την θεραπευτική διαδικασία που σε αφορά. Όπως ακριβώς επιλέγεις τον παθολόγο ιατρό βάση των δικών σου προσωπικών κριτηρίων έτσι μπορείς και να επιλέξεις τον ψυχολόγο, ψυχίατρο, σύμβουλο ψυχικής υγείας, κοινωνικό λειτουργό σύμφωνα με τις προτεραιότητες ή τις ανάγκες σου (αίσθημα εμπιστοσύνης, κατανόησης, υποστήριξης κτλ.).

Ακόμα και αν απευθυνθείς σε ένα επαγγελματία ή μια υπηρεσία Ψ.Υ. και ξεκινήσεις μια θεραπευτική πορεία, έχεις το δικαίωμα να αλλάξεις γνώμη και θεράποντα ή και τη θεραπευτική διαδικασία που σου προτείνεται. Το ζητούμενο στην Ψ.Υ. είναι να μπορείς ο ίδιος να νιώθεις λειτουργικός και να παίρνεις ικανοποίηση από τη ζωή σου, να νιώθεις υγιής και να ζεις στο περιβάλλον και στις συνθήκες που σε εκφράζουν και όχι να αντιμετωπίσεις τον εαυτό σου ως ασθενή για όλη σου τη ζωή. Ακόμη και αν το πρόβλημα που αντιμετωπίζεις είναι ή γίνει χρόνιο, κρατήσει δηλαδή για πάρα πολλά χρόνια ή και για όλη σου τη ζωή, αυτό δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να αρνηθείς την επιθυμία σου για μια "φυσιολογική" ζωή όπως εσύ την ορίζεις. Για περισσότερες πληροφορίες και για να κατανοήσεις τι είναι ψυχική υγεία για σένα, δες τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις σου.

Σε περίπτωση που γνωρίζετε ότι κάτι έχει αλλάξει στις υπηρεσίες που αναφέρουμε , ή θέλετε να προτείνετε μια υπηρεσία, επικοινωνήστε μαζί μας.


Υπηρεσίες Ψ.Υ. για όλους

Εάν αντιμετωπίζεις μια ψυχική δυσκολία για πρώτη φορά, μπορείς σε πρώτο χρόνο να απευθυνθείς σε κάποιο Κέντρο Ψυχικής Υγείας. Τα Κ.Ψ.Υ. στελεχώνονται από ψυχολόγους, ψυχίατρους, κοινωνικούς λειτουργούς και επαγγελματίες Ψ.Υ. και παρέχουν υπηρεσίες συμβουλευτικής θεραπείας, πληροφόρησης και παραπομπής για παιδιά και ενήλικες. Οι ειδικότερες υπηρεσίες που μπορεί να παρέχει κάθε Κ.Ψ.Υ. εξαρτώνται από το προσωπικό που απασχολούν και τους στόχους που θέτει η ίδια υπηρεσία. Για εύρεση του κατάλληλου κέντρου, πατήστε εδώ.

Οι ψυχιατρικές κλινικές των γενικών νοσοκομείων και τα ψυχιατρικά νοσοκομεία υποδέχονται, όχι απαραίτητα για νοσηλεία, με τη θέληση του (εκούσια) ή χωρίς τη θέληση του (ακούσια) όποιον αντιμετωπίζει σοβαρή ψυχική δυσκολία.

Με την ψυχιατρική μεταρρύθμιση δεν επιτρέπεται ο μόνιμος εγκλεισμός, δηλαδή ο εγκλεισμός για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των έξι μηνών στις ψυχιατρικές κλινικές και τα ψυχιατρικά νοσοκομεία. Ο σκοπός της νοσηλείας σε αυτές τις δομές είναι να δοθεί διάγνωση από το θεράποντα ιατρό και η κατάλληλη αγωγή ώστε ο νοσηλευόμενος να μπορέσει να επιστρέψει στην καθημερινότητα του.

Μπορεί να βρίσκεσαι εσύ ή κάποιος δικός σου άνθρωπος σε μια εξαιρετικά δύσκολη ή κρίσιμη στιγμή όπου η νοσηλεία σε ένα χώρο μακριά από το περιβάλλον σου να διαφαίνεται ως η μονή λύση/διέξοδος, αυτό δεν συνεπάγεται ότι δεν είσαι σε θέση να αντιμετωπίσεις το πρόβλημα σου ή ότι δεν έχεις λόγο για τον εαυτό σου και τη ζωή σου. Αφού διασφαλιστεί η ακεραιότητα η δική σου ή των οικείων σου και ανακτήσεις τον εαυτό σου μπορείς να αναζητήσεις εκ νέου τις επιλογές που έτσι και αλλιώς έχεις. Κάποιες φορές και σε πολύ ειδικές περιπτώσεις ίσως είναι χρήσιμο να καταφύγεις σε μια μικρής διάρκειας νοσηλεία.

Το σημαντικό όμως σε κάθε περίπτωση είναι να νιώθεις και να κατανοείς ότι έχεις το δικαίωμα επιλογής της θεραπευτικής διαδικασίας, του περιβάλλοντος περίθαλψης και της αλλαγής της αρχικής επιλογής σου. 

Σε δυσπρόσιτες περιοχές της ελληνικής επικράτειας, η Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας παρέχει υπηρεσίες πρόληψης και νοσηλείας, ειδική φροντίδα κατ' οίκον, ψυχοκοινωνική αποκατάσταση και αγωγή κοινότητας. Επίσης αναλαμβάνει τη διεξαγωγή προγραμμάτων αγωγής κοινότητας και υλοποιεί δράσεις επιμόρφωσης του κοινού γενικά όσο και επιλεγμένων ομάδων. 

Οι Μονάδες Απεξάρτησης (από αλκοόλ, ναρκωτικά, τυχερά παιχνίδια κτλ.) παρέχουν εξειδικευμένες υπηρεσίες σε εξαρτημένους. Οι παρεμβάσεις είναι εξατομικευμένες, ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε θεραπευόμενου, με κυριότερες τις ιατρικές, ψυχιατρικές, φαρμακοθεραπευτικές και ψυχοθεραπευτικές. Παρέχεται επίσης συμβουλευτική στους ίδιους και στους συγγενείς τους, καθώς επίσης γίνονται και παραπομπές σε άλλα κέντρα, όπου αυτό κρίνεται αναγκαίο. Το κάθε πρόγραμμα λειτουργεί με διαφορετικό τρόπο (ΚΕΘΕΑ, 18ΑΝΩ , ΟΚΑΝΑ κτλ.).

Οι Κοινωνικές Υπηρεσίες των Δήμων δεν είναι δυνατόν να χαρτογραφήθουν καθώς κάθε δήμος τις διαχειρίζεται ανάλογα με τις οικονομικές του δυνατότητες και τις θέσεις που προβλέπει για αυτές. Σε γενικότερο πλαίσιο, υποδέχονται, πληροφορούν και κατευθύνουν τους ενδιαφερόμενους δημότες για κοινωνικοπρονοιακά θέματα. Με άλλα λόγια, ενημερώνουν τους πολίτες για τις παροχές κοινωνικής προστασίας που πιθανά δικαιούνται (επιδόματα, συντάξεις, προνοιακά προγράμματα, κοινωνικές δομές στήριξης) και τους παραπέμπουν στις αρμόδιες Υπηρεσίες. Οι κοινωνικές υπηρεσίες ενδέχεται να παρέχουν επίσης, κατά περίπτωση, υπηρεσίες συμβουλευτικής υποστήριξης από ψυχολόγο ή κοινωνικό λειτουργό ή εξειδικευμένες υπηρεσίες τύπου «βοήθεια στο σπίτι». Κατά συνέπεια, αναζητήστε στο δήμο σας, τις κοινωνικές υπηρεσίες που διαθέτει και τις παροχές που προσφέρονται.

Τα Κέντρα Κοινωνικής Στήριξης, μια πρωτοβουλία του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης, αποκεντρωμένες υπηρεσίες σε οκτώ αστικές περιοχές των Νομών Αττικής και Θεσσαλονίκης, αποτελούν τις περιφερειακές πύλες εισόδου στο σύστημα της άμεσης κοινωνικής φροντίδας . Είναι στελεχωμένα με ειδικούς επιστήμονες (κοινωνικούς λειτουργούς, ψυχολόγους κ.α), λειτουργούν πέντε ημέρες την εβδομάδα και παρέχουν πληροφόρηση για όλα τα θέματα κοινωνικής φροντίδας και αλληλεγγύης.

Οι Μονάδες Αντιμετώπισης Αλτσχάιμερ αναφέρονται αποκλειστικά σε άτομα που διαγιγνώσκονται με άνοια και αλτσχάιμερ. Έχουν σκοπό την έγκαιρη διάγνωση της άνοιας, τη θεραπεία, τη στήριξη της οικογένειας, τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του ασθενούς με άνοια και των φροντιστών του, καθώς και την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της κοινότητας.

Οι υπηρεσίες στις οποίες απευθύνεσαι για να αντιμετωπίσεις τον δικό σου ή ενός οικείου ψυχικό πόνο δεν αποτελούν πανάκεια. Έχεις το δικαίωμα να γνωρίζεις επακριβώς όλες τις διαδικασίες που σε αφορούν, να διασφαλίσεις το απόρρητο των συζητήσεων, να συμφωνήσεις ή όχι με τη θεραπευτική διαδικάσια ή την παραπομπή σου. Προσπάθησε να πάρεις όλες τις απαραίτητες για σένα πληροφορορίες ώστε να φτάσεις με τον καλύτερο δυνατό για σένα τρόπο στο καλύτερο επιθυμητό αποτέλεσμα. Είμαστε στη διάθεση σου για οποιαδήποτε ερωτήματα έχεις.

Υπηρεσίες υπό προϋποθέσεις

Σε αυτές τις υπηρεσίες και δομές δεν μπορεί να απευθυνθεί κάποιος που αντιμετωπίζει ψυχιατρικό, ψυχολογικό ή κοινωνικό πρόβλημα ή δυσκολία. Σε αυτές απευθύνονται με ειδική διαδικασία άτομα που είναι ήδη έγκλειστα σε ψυχιατρική κλινική από τους θεράποντες ιατρούς τους. Τέτοιες δομές είναι τα οικοτροφεία (μακράς παραμονής στεγαστικές δομές), οι ξενώνες (μέσης παραμονής στεγαστικές δομές), προστατευομένα διαμερίσματα, κέντρα ήμερας ( χώρος δραστηριοποίησης ατομών που ζουν σε οικοτροφεία, ξενώνες και προστατευομένα διαμερίσματα). 

Οι δομές αυτές λειτουργούν είτε από δημόσιους φορείς είτε από ιδιωτικούς ή με κερδοσκοπικούς φορείς που ελέγχονται και εποπτεύονται από το Υπουργείο Υγείας και επιχειρούν να επανεντάξουν και να αποασυλοποιήσουν ανθρώπους που ήταν για χρόνια έγκλειστοι σε ψυχιατρικά νοσοκομεία. Ακριβώς επειδή για πολλά χρόνια το σύστημα Ψυχικής Υγείας στην Ελλάδα λειτουργούσε μέσα από μεγάλα ψυχιατρικά ιδρύματα και πολλές φορές σε άσχημες συνθήκες, τα τελευταία 35 χρόνια δημιουργήθηκε η ανάγκη της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης. Με άλλα λόγια, η αναγνώριση ότι οι άνθρωποι με ψυχιατρικό πρόβλημα ωφελούνται περισσότερο όταν διαμένουν σε κοινότητα και όχι αποκομμένοι από τη κοινωνία. Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να διαβάσετε. 

Εάν εσείς ή κάποιος δικός σας ανθρωπος χρειάζεται να ενταχθεί σε κάποια μονάδα ή υπηρεσια επανένταξης, μπορείτε να απευθυνθείτε απευθείας σε ένα ξενώνα ή οικοτροφείο ή να επισκεφτείτε για τις κενές θέσεις τη Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας μέσω της ιστοσελίδας του προγράμματος ΨΥΧΑΡΓΩΣ ή να επικοινωνήσετε μαζί μας.

Στα Νοσοκομείο Ημέρας παραπέμπονται έπειτα από νοσηλεία σε ψυχιατρική κλινική από τον θεράποντα ιατρό τους άτομα με σοβαρό και διαγνωσμένο πρόβλημα, που διαμένουν σπίτι τους. Για την απασχόληση και εκπαίδευση των ανθρώπων που νοσηλεύονται σε ψυχιατρικά νοσοκομεία ή διαμένουν σε οικοτροφεία, ξενώνες και προστατευόμενα διαμερίσματα έχουν δημιουργηθεί οι Ειδικές Μονάδες Αποκατάστασης και Επαγγελματικής Επανένταξης.
 
Οι ΚΟΙ.Σ.Π.Ε  είναι συνεταιρισμοί οι οποιοι έχουν ως μέλη και απασχολούν επαγγελματικά σε ένα προστατευμένο περιβάλλον εργασίας άτομα που νοσηλεύονται σε ψυχιατρικά νοσοκομεία ή διαμένουν σε οικοτροφεία, ξενώνες, προστατευόμενα διαμερίσματα. Για περισσότερες πληροφορίες για την καινότομα αυτή δράση, διαβάστε εδώ. Καλό είναι να γνωρίζετε επίσης ότι οι ΚΟΙ.Σ.Π.Ε. είναι επιχειρήσεις που παράγουν προϊόντα ή παρέχουν υπηρεσίες όπως οποιεσδήποτε άλλες επιχειρήσεις, δίνοντας παράλληλα την ευκαιρία για αμειβόμενη εργασία σε άτομα πρώην έγκλειστα και με σοβαρά ψυχιατρικά προβλήματα.

Γραμμές βοήθειας

Οι γραμμές βοήθειας είναι τηλεφωνικές και μπορεί να είναι δωρεάν. Καλό είναι να καλείτε τη γραμμή που πραγματικά ανταποκρίνεται στο αίτημα το δικό σας ή του δικού σας ανθρώπου. Η επικοινωνία είναι ανώνυμη και ίσως αυτό να σας διευκολύνει στο να εκφράσετε τη σκέψη σας και το πρόβλημα σας. Κάθε οργανισμός είναι υπεύθυνος για τους συγκεκριμένους όρους και προϋποθέσεις της γραμμής που λειτουργεί.